Με τη διάταξη του άρθρου 824 ΑΚ καθιερώνεται η αρχή της απαγόρευσης χρήσης του πράγματος από το θεματοφύλακα, χωρίς όμως και να είναι ασυμβίβαστη με την έννοια της  παρακαταθήκης με την προϋπόθεση ότι η φύση της σύμβασης παραμένει αναλλοίωτη. Γι’ αυτό και από την ίδια διάταξη παρέχεται δικαίωμα χρήσης του πράγματος του μη αναλωτού βέβαια, στο θεματοφύλακα μετά από σχετική άδεια του παρακαταθέτη, έστω και αν δεν είναι κύριος του πράγματος. Η άδεια, που μπορεί να είναι ρητή ή σιωπηρή, κατά ή μετά τη σύμβαση παρακαταθήκης, με ή χωρίς αντάλλαγμα, αποτελεί δικαιοπρακτική δήλωση του παρακαταθέτη, η οποία εννοιολογικά εξομοιώνεται με τη συναίνεση και υπόκειται σε ανάκληση, ολική ή μερική, ως προς το χρόνο χρήσης ή τα αντικείμενα χρήσης. Οι συνέπειες της απαγόρευσης χρήσης του πράγματος, ενόψει της ανυπαρξίας ρύθμισης στη διάταξη, θα κριθούν σύμφωνα με τις γενικές διατάξεις (330 επ. ΑΚ) και με την ΑΚ 914 αν συντρέχουν οι προϋποθέσεις αδικοπρακτικής ευθύνης. Ακόμα η παράγραφος 2 του άρθρου 824 ΑΚ θέτει περιορισμό στο θεματοφύλακα με την απαγόρευση κατάθεσης του πράγματος σε τρίτο, δηλαδή υποκατάστατο του θεματοφύλακα, εκτός αν συντρέχει μία από τις περιπτώσεις που περιοριστικά αναφέρει η διάταξη. Η κατάθεση σε τρίτο του πράγματος προϋποθέτει, προηγούμενη ή ταυτόχρονη, εξουσιοδότηση, δηλαδή συναίνεση του παρακαταθέτη γι’ αυτή, ρητή ή σιωπηρή, προς την οποία εξομοιώνεται, από την άποψη των αποτελεσμάτων, και η έγκριση. Η ευθύνη του θεματοφύλακα στην περίπτωση αυτή περιορίζεται στο πταίσμα για την εκλογή του τρίτου.

Έτσι, επιτρέπεται στο θεματοφύλακα η περαιτέρω σε τρίτο πρόσωπο κατάθεση του πράγματος κατά τις εξής περιπτώσεις: α) Αν ο θεματοφύλακας εξουσιοδοτήθηκε προς τούτο από τον παρακαταθέτη, ρητώς ή σιωπηρώς κατά την κατάρτιση της σύμβασης ή μεταγενέστερα. Προς αυτήν ισοδυναμεί και η εκ των υστέρων έγκριση. Ως εξουσιοδότηση νοείται η συναίνεση του παρακαταθέτη με την οποία επιτρέπεται στο θεματοφύλακα να προβεί στο όνομά του σε νομική πράξη που επάγεται άμεση συνέπεια στην περιουσία του εξουσιοδοτούντος παρακαταθέτη. Αν η παρακατάθεση σε τρίτο στηρίζεται σε πληρεξουσιότητα του παρακαταθέτη στο θεματοφύλακα, παρέχεται η δυνατότητα στον τελευταίο να συνάψει με τον τρίτο μια παραπέρα παρακαταθήκη στο όνομα του αρχικού παρακαταθέτη, οπότε ο δεύτερος θεματοφύλακας έχει την ιδιότητα του υποκατάστατου του πρώτου θεματοφύλακα. Έτσι, ο αρχικός θεματοφύλακας δεν έχει έκτοτε υποχρέωση φύλαξης και επίβλεψης του πράγματος. Έχει όμως αξίωση αμοιβής που τυχόν συμφωνήθηκε, γιατί δεν έχει εξέλθει από τη συμβατική σχέση, β) αν ο θεματοφύλακας εξαναγκαστεί προς τούτο από τις περιστάσεις της ορισμένης περίπτωσης όπως λόγω πυρκαγιάς, σεισμού, στράτευσης κλπ., γ) αν τέτοια κατάθεση συνηθίζεται στις συναλλαγές, αυτό όμως θα κριθεί σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση. Το ζήτημα κρίνεται με βάση τα συναλλακτικά ήθη και τη φύση του αντικειμένου της παρακαταθήκης.

Χριστίνα Γεωργούλα, δικηγόρος

Email: [email protected]