Σύμφωνα με το άρθρο 137 παρ. 2 περ. β` του ν. 4548/2018, ακυρώσιμη είναι η απόφαση ΓΣ, που λαμβάνεται κατά κατάχρηση της εξουσίας της πλειοψηφίας υπό τους όρους του άρθρου 281 ΑΚ. Ο νομοθέτης υπήγαγε την αντίθεση της απόφασης ΓΣ στο άρθρο 281 ΑΚ στη ρύθμιση της ακυρωσίας και όχι της ακυρότητας, καίτοι αποτελεί ελάττωμα του περιεχομένου της απόφασης (βλ. άρθρο 138 παρ.1). Ο λόγος είναι ότι μια απόφαση δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί με ευκολία και αμεσότητα ως καταχρηστική χωρίς ad hoc δικαστική κρίση. Πρόκειται για ειδική ρύθμιση, η οποία εισάγει εξαίρεση στη ρύθμιση του άρθ. 174 ΑΚ αναγνωρίζοντας και τις ιδιαιτερότητες της απόφασης της ΓΣ ως δικαιοπραξίας σε σχέση με τις κοινές δικαιοπραξίες (βλ. Δ. Χριστοδούλου, σε Γ. Σωτηρόπουλος, Δίκαιο Ανώνυμης Εταιρίας, ό.π., άρθ.137, αριθ.24, σελ.1879).
Η διάταξη αναφέρεται στην κατάχρηση της εξουσίας της πλειοψηφίας, η οποία θίγει τα δικαιώματα της μειοψηφίας. Δεν θεμελιώνει καταχρηστικότητα κάθε τυχόν ιδιοτέλεια της πλειοψηφίας, που προσβάλλει τυχόν συμφέροντα της μειοψηφίας. Η απόφαση της ΓΣ είναι ακυρώσιμη λόγω κατάχρησης της εξουσίας της πλειοψηφίας, όταν προσβάλλει χωρίς αποχρώντα λόγο νόμιμα συμφέροντα των μετόχων ή τα προσβάλλει με αποχρώντα λόγο αλλά κατά παράβαση της αρχής της αναλογικότητας. Έτσι, προκειμένου να κριθεί ως καταχρηστική η άσκηση της εξουσίας της, αποκλειστική επιδίωξη της πλειοψηφίας πρέπει να είναι η ενίσχυση της δικής της θέσεως και, αντιστοίχως, η αποδυνάμωση της θέσεως της μειοψηφίας (βλ. ΕφΑθ 7120/2004 ΔΕΕ 2005.300, ΠΠρΑΘ 23/2018 ΕΕμττΔ 2018.576, ΠΠρΑΘ 14/2012 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΠΠρΑΘ 6907/2009 Αρμ 2010.865). Αντιθέτως, όταν με την απόφαση της ΓΣ επέρχεται και ωφέλεια της εταιρίας, δυσκολότερα μπορεί να γίνει δεκτή κατάχρηση της εξουσίας της πλειοψηφίας κατά τη λήψη της σχετικής απόφασης, έστω κι αν επέρχεται συγχρόνως, ωφέλεια της πλειοψηφίας ή και βλάβη της μειοψηφίας (βλ. ΠΠρΑΘ 23/2018 ΕΕμπΔ 2018.567, ΠΠρΑΘ 14/2012 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Σε αυτή την περίπτωση, για την κατάφαση της καταχρηστικότητας, ορθότερο είναι να γίνει δεκτό ότι πρέπει να εξετάζεται και η αναλογικότητα του οφέλους για την εταιρία σε σχέση με τη βλάβη της μειοψηφίας. Ακύρωσιμη, λ.χ. είναι η απόφαση ΓΣ περί αυξήσεως του κεφαλαίου της εταιρίας, όχι, όμως, προκειμένου να αντιμετωπιστεί κάποια ειδική ανάγκη της εταιρίας, αλλά με σκοπό την αλλοίωση ης μετοχικής συνθέσεως και την αποδυνάμωση της μειοψηφίας και ενώ η πλειοψηφία γνωρίζει ότι η μειοψηφία δεν δύναται οικονομικά να μετάσχει στην αύξηση (βλ. ΠΠρΑΘ 5885/2010 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Ακυρώσιμη μπορεί να είναι και η απόφαση ΓΣ περί αποκλεισμού του δικαιώματος προτίμησης σε αύξηση κεφαλαίου (14866/2022 ΜΠΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, δημοσιευμένη σε ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).
Αγγελική Λιγοψυχάκη, δικηγόρος
Email: [email protected]