Σχετικά με το ζήτημα της χρήσης συστημάτων βιντεοεπιτήρησης για τον σκοπό της προστασίας προσώπων και αγαθών έχει εκδοθεί η Οδηγία 1/2011, οι διατάξεις της οποίας πρέπει να εφαρμόζονται σε συνδυασμό με τις νέες διατάξεις του ΓΚΠΔ και του ν. 4624/2019. Περαιτέρω, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Προστασίας Δεδομένων εξέδωσε τις κατευθυντήριες γραμμές 3/2019 σχετικά με την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, μέσω συσκευών λήψης βίντεο. Το κείμενο αυτό παρέχει αναλυτική καθοδήγηση για το πώς εφαρμόζεται ο ΓΚΠΔ σε σχέση με τη χρήση καμερών για διαφόρους σκοπούς.
Ως αποκλειστικά προσωπική ή οικιακή δραστηριότητα νοείται εκείνη που αναφέρεται στο ιδιωτικό πεδίο δράσης ενός προσώπου ή μιας οικογένειας, δηλαδή εκείνη που δεν εμπίπτει στην επαγγελματική ή/και εμπορική του δραστηριότητα και δεν περιλαμβάνει συστηματική διαβίβαση ή διάδοση δεδομένων σε τρίτους, όπως όταν γίνεται ανάρτηση στο διαδίκτυο σε απροσδιόριστο αριθμών προσώπων ή δημοσίευση σε εφημερίδες του συλλεγέντος οπτικοακουστικού υλικού. Ειδικότερα, εφόσον το πεδίο ελέγχου των καμερών συστήματος βιντεοεπιτήρησης εγκατεστημένου σε ιδιωτική οικία περιλαμβάνει χώρους μόνο ιδιωτικούς, τότε η εν λόγω επεξεργασία θεωρείται οικιακή δραστηριότητα (βλ. αιτιολογική σκέψη ΓΚΠΔ υπ’ αριθμ. 18 και άρθρο 3 παρ. 2 της Οδηγίας 1/2011 της Αρχής). Σχετική είναι η απόφαση C‑212/13 του ΔΕΕ (František Ryneš v Úřad pro ochranu osobních údajů,) με την οποία προσδιορίστηκε η έννοια της «αποκλειστικά» προσωπικής ή οικιακής δραστηριότητας, υπό το πρίσμα της οδηγίας 95/46/ΕΕ, έννοια η οποία ακολουθείται και στο ΓΚΠΔ. Στη σκέψη 34, αναφέρεται ότι η εφαρμογή των διατάξεων της Οδηγίας 95/46/ΕΚ παρέχει, ενδεχομένως, τη δυνατότητα να ληφθούν υπόψη τα νόμιμα συμφέροντα του υπευθύνου της επεξεργασίας, τα οποία συνίστανται ιδίως, στην προστασία της ιδιοκτησίας, της υγείας και της ζωής του υπευθύνου αυτού και της οικογένειάς του.
Συνεπώς, σε ένα σύστημα βιντεοεπιτήρησης εγκατεστημένο σε ιδιωτική οικία, δεν θεωρείται αποκλειστικά προσωπική ή οικιακή δραστηριότητα η λήψη και επεξεργασία εικόνας ή και ήχου όταν το πεδίο ελέγχου της κάμερας περιλαμβάνει μη ιδιωτικούς χώρους (δημόσιους, κοινόχρηστους ή χώρους που ανήκουν σε τρίτους), με αποτέλεσμα η συναφής επεξεργασία να εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της νομοθεσίας για την προστασία των προσωπικών δεδομένων και να εξετάζεται η νομιμότητά της συνδυαστικά προς την εφαρμογή των αρχών προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Στις περιπτώσεις επεξεργασίας μέσω τέτοιων συστημάτων βιντεοεπιτήρησης η νομική βάση που εφαρμόζεται είναι συνήθως το άρθρο 6 παρ. 1 εδαφ. στ’ του ΓΚΠΔ «η επεξεργασία είναι απαραίτητη για τους σκοπούς των έννομων συμφερόντων που επιδιώκει ο υπεύθυνος επεξεργασίας ή τρίτος, εκτός εάν έναντι των συμφερόντων αυτών υπερισχύει το συμφέρον ή τα θεμελιώδη δικαιώματα και οι ελευθερίες του υποκειμένου των δεδομένων που επιβάλλουν την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, ιδίως εάν το υποκείμενο των δεδομένων είναι παιδί». Περαιτέρω, βασική προϋπόθεση για τη νομιμότητα της επεξεργασίας είναι η τήρηση της αρχής της αναλογικότητας, η εφαρμογή της οποίας εξειδικεύεται στα άρθρα 6 και 7 της Οδηγίας 1/2011 της Αρχής, αλλά και στο Ειδικό Μέρος αυτής.
Ως προς το ειδικότερο ζήτημα της εγκατάστασης συστήματος βιντεοεπιτήρησης σε συγκροτήματα κατοικιών, κατεύθυνση παρέχειτο άρθρο 15, στο Ειδικό Μέρος της ανωτέρω Οδηγίας. Όπως αναφέρεται στο άρθρο αυτό, η εγκατάσταση συστήματος βιντεοεπιτήρησης σε συγκροτήματα κατοικιών για την ασφάλεια κοινόχρηστων χώρων και των προσώπων που κυκλοφορούν σε αυτούς μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο με απόφαση του οργάνου που είναι υπεύθυνο για τη διαχείριση του συγκροτήματος (π.χ. της Γενικής Συνέλευσης της πολυκατοικίας) σύμφωνα με τις διατάξεις του οικείου Κανονισμού, και όχι από κάποιον ένοικο μεμονωμένα, και, εφόσον υπάρχει σύμφωνη γνώμη των δύο τρίτων των ενοίκων της πολυκατοικίας. Για τη γνώμη αυτή πρέπει να υπολογίζεται μία ψήφος ανά 12 κατοικημένο διαμέρισμα (ή χρησιμοποιούμενο –μη κενό- διαμέρισμα, όταν αυτό δε χρησιμοποιείται ως κατοικία) όπως έχει διευκρινισθεί από την Αρχή και επιβεβαιωθεί μέσω της γνωμοδότησης 5/2017. Υπεύθυνος επεξεργασίας του συστήματος βιντεοεπιτήρησης, δηλαδή αρμόδιος να αποφασίσει για το σκοπό και τον τρόπο χρήσης του συστήματος, είναι η ένωση προσώπων των συνιδιοκτητών που λειτουργεί μέσω της Γ.Σ. συνιδιοκτητών του συγκροτήματος και του σχετικού κανονισμού, όπου υφίσταται.
Όσον αφορά τις προϋποθέσεις τοποθέτησης κάμερας στην είσοδο διαμερίσματος αποκλειστικά και μόνο για τον σκοπό της προστασίας των προσώπων που διαμένουν ή εργάζονται σε αυτό, καθώς και των αγαθών των ενοίκων του διαμερίσματος, στην υπ’ αριθμ. 5/2017 Γνωμοδότηση της Αρχής προσδιορίζεται ότι η εμβέλεια της κάμερας πρέπει να περιορίζεται στον απολύτως απαραίτητο χώρο έµπροσθεν της θύρας εισόδου λαμβάνοντας τη λιγότερο δυνατή εικόνα από κοινόχρηστο χώρο (βλ. σκέψη 6 της Γνωμοδότησης 5/2017). Εάν πραγματοποιείται καταγραφή των δεδομένων εικόνας και η εμβέλεια της κάμερας για τεχνικούς λόγους, ιδίως λόγω της χωροθέτησης των εισόδων των διαμερισμάτων, δεν μπορεί να περιοριστεί στον απολύτως απαραίτητο χώρο μπροστά από την είσοδο του διαμερίσματος απαιτείται προηγούμενη σύμφωνη γνώμη των ενοίκων του ορόφου που διαμένουν στα επηρεαζόμενα διαμερίσματα (μια ψήφος ανά επηρεαζόμενο διαμέρισμα), άλλως των 2/3 αυτών (ίδετε την υπ’ αριθμόν 10/2022 απόφαση της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα).
Αγγελική Λιγοψυχάκη, ασκ. δικηγόρος
Email: [email protected]