Από τις διατάξεις των άρθρων 286 περ. α, 287 και 290 ΚΠολΔ, που εφαρμόζονται, κατ’ άρθρο 524 παρ. 1 εδάφ. α΄ του ιδίου Κώδικα και στη διαδικασία της δευτεροβάθμιας δίκης, σε συνδυασμό προς τις διατάξεις των άρθρων 1846 και 1847 ΑΚ, προκύπτει ότι η δίκη διακόπτεται, μεταξύ άλλων περιπτώσεων, αν μετά την άσκηση της έφεσης και μέχρι να τελειώσει η συζήτηση, μετά την οποία εκδίδεται η οριστική απόφαση του Εφετείου, αποβιώσει κάποιος διάδικος, με αποτέλεσμα την ακυρότητα κάθε διαδικαστικής πράξης που ενεργείται μετά από αυτήν και πριν από την επανάληψή της, εκτός αν την ενεργήσει ο διάδικος υπέρ του οποίου επήλθε η διακοπή. Η εκούσια επανάληψη της δίκης που έχει βιαίως διακοπεί λόγω θανάτου ενός διαδίκου αυτής, γίνεται από τους κληρονόμους του τελευταίου, ανεξαρτήτως αν αυτοί καλούνται στην κληρονομιά εκ διαθήκης ή εξ αδιαθέτου, σε περίπτωση δε που ο αποβιώσας κληρονομήθηκε από περισσοτέρους, οι οποίοι και συνδέονται μεταξύ τους με το δεσμό της απλής ομοδικίας, καθένας από αυτούς μπορεί να επαναλάβει τη δίκη σε σχέση με το μερίδιό του, χωρίς να είναι αναγκαία η σύμπραξη όλων των κληρονόμων για την επανάληψη της δίκης, η δε δήλωση του ενός δεν ενεργεί έναντι των υπολοίπων, αλλά η δίκη συνεχίζεται ως προς τη μερίδα του κληρονόμου που προέβη στη δήλωση επανάληψης, χωρίς από αυτό να δημιουργείται απαράδεκτο της επανάληψης από τη μη σύμπραξη όλων των ομοδίκων [1].
Περαιτέρω, η γνωστοποίηση του θανάτου του διαδίκου, ως διακοπτικού της δίκης λόγου, πρέπει να γίνει στον αντίδικο του αποβιώσαντος μόνο με επίδοση δικογράφου ή με προφορική δήλωση στο ακροατήριο, που καταχωρείται στα πρακτικά ή εκτός του ακροατηρίου κατά την επιχείρηση διαδικαστικής πράξης [2]. Η δίκη που έχει διακοπεί μπορεί να επαναληφθεί εκουσίως με ρητή ή σιωπηρή δήλωση, όπως με την κοινοποίηση κλήσης για συζήτηση ή με την κατάθεση προτάσεων [3] εκείνου υπέρ του οποίου επήλθε η διακοπή, που μπορεί να γίνει και ταυτόχρονα με την περί διακοπής δήλωση, οπότε επέρχεται άμεση επανάληψη της δίκης, ο δε κληρονόμος του αποβιώσαντος απλώς συνεχίζει τη δίκη για το ίδιο αντικείμενο, υπεισερχόμενος στα δικαιώματα του τελευταίου. Εφόσον, δε, αποδεικνύεται ή συνομολογείται από τον αντίδικο, έστω και σιωπηρά, η νόμιμη δυνατότητα του προσώπου να διεξαγάγει τη δίκη στη θέση του διαδίκου στον οποίο αφορούσε το διακοπτικό γεγονός, δεν απαιτείται ιδιαίτερη συζήτηση περί της επανάληψης και η δίκη συνεχίζεται κανονικά [4] ενώ εάν, αντιθέτως, ο αντίδικος προβάλλει αντιρρήσεις, η κληρονομική ιδιότητα εξετάζεται από το Δικαστήριο παρεμπιπτόντως και κατ` ελεύθερη εκτίμηση του υφισταμένου αποδεικτικού υλικού [5].
Για τη συνέχιση της δίκης με δήλωση του κληρονόμου δεν είναι αναγκαία η προηγούμενη υποβολή δηλώσεως φόρου κληρονομιάς, ή η παρέλευση της προθεσμίας για αποποίηση της κληρονομιάς, αφού η δήλωση επανάληψης της δίκης ενέχει σιωπηρή αποδοχή της κληρονομιάς του θανόντος διαδίκου [6]. Η απεύθυνση, τέλος, των προτάσεων του αντιδίκου κατά του συνεχίζοντας τη δίκη, κληρονόμου του αρχικού διαδίκου, ενέχει ομολογία της διαδοχής αυτής [7].
Άννα Ρεγκούτα, Δικηγόρος
e-mail: [email protected]
[1] βλ. σχετ. ΕφΠατρ 331/2017, δημοσιευμένη στην ΤΝΠ «ΝΟΜΟΣ», Β. Βαθρακοκοίλη, «ΕρμΚΠολΔ», υπό ερμηνεία άρθρου 290 παρ. 5, σελ. 302 επ.
[2] βλ. σχετ. ΑΠ 783/2010, δημοσιευμένη στην ΤΝΠ «ΝΟΜΟΣ» και ΕφΑθ 8926/2002, ΕλλΔνη 46/522
[3] βλ. σχετ. ΕφΠατρών 151/2019, δημοσιευμένη στην ΤΝΠ «ΝΟΜΟΣ» και ΕφΛαρ 179/2007, ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ 2007/489
[4] βλ. σχετ. ΑΠ 618/2010, ΑΠ 397/2010, ΑΠ 253/2010 και ΑΠ 211/2010, δημοσιευμένες στην ΤΝΠ «ΝΟΜΟΣ»
[5] βλ. σχετ. ΑΠ 187/2018, ΑΠ 234/2018, ΑΠ 548/2012 και ΕφΠειρ 845/2014, δημοσιευμένες στην ΤΝΠ «ΝΟΜΟΣ», Β. Βαθρακοκοίλη, ό.π., 1994, άρθρο 291, αριθμ. 6, σελ. 306, Μακρίδου σε Κεραμέως/Κονδύλη/Νίκα, «ΕρμΚΠολΔ», άρθρο 290, αριθμ. 3, σελ. 582
[6] βλ. σχετ. ΑΠ 12/1996, ΕλλΔνη 1996.1321
[7] βλ. σχετ. ΟλΑΠ 17/1989, ΕλλΔνη 1990.1232
Απόσπασμα της υπ’ αριθμ. 1506/2023 αποφάσεως του Εφετείου Αθηνών