Στο άρθρο 1 του ν. 3155/1955 «Περί κατασκευής και συντηρήσεως οδών» (ΦΕΚ Α’ 63) ορίζεται ότι: «Αι οδοί της χώρας διακρίνονται εις: α) Εθνικάς, β) Επαρχιακάς και γ) Δημοτικάς ή Κοινοτικάς.», στο άρθρο 4, ότι: «Δημοτικαί και Κοινοτικαί οδοί είναι αι εξυπηρετούσαι τας πάσης φύσεως ανάγκας ενός Δήμου ή μιας Κοινότητας εντός των διοικητικών ορίων αυτού» και στο άρθρο 5 του ως άνω νόμου, ότι: «Ι. … 3. Αι δημοτικαί και Κοινοτικαί οδοί κατασκευάζονται, ανακαινίζονται και συντηρούνται υπό των οικείων Δήμων και Κοινοτήτων. 4. …». Περαιτέρω, με το άρθρο 75 του ν. 3463/2006 με τίτλο «Κύρωση του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων» (ΦΕΚ Α’ 11), όπως αυτό ισχύει μετά τον ν. 3852/2010 (ΦΕΚ Α’ 87), ορίζεται ότι: «Ι … Οι αρμοδιότητες των Δήμων και Κοινοτήτων αφορούν, κυρίως, τους τομείς: α) Ανάπτυξης, στον οποίο περιλαμβάνεται, ιδίως: 1. … 7. Ο σχεδιασμός, η κατασκευή, συντήρηση και διαχείριση υποδομών για τη στήριξη της τοπικής οικονομίας, όπως έργων οδοποιίας, συστημάτων άρδευσης, αντιπλημμυρικών και εγγειοβελτιωτικών έργων. 8. … β) … γ) Ποιότητας Ζωής και Εύρυθμης Λειτουργίας των Πόλεων και των Οικισμών, στον οποίο περιλαμβάνεται, ιδίως: 1. … 15. Η μελέτη των έργων συντήρησης και βελτίωσης του οδικού δικτύου αρμοδιότητας δήμου. 16. Η εκπόνηση κυκλοφοριακών μελετών, καθώς και η μελέτη, εκτέλεση και επίβλεψη των εργασιών σήμανσης, σηματοδότησης και ηλεκτροφωτισμού του οδικού δικτύου του δήμου. 17. … ΙΙ. …».
Επιπρόσθετα, στο άρθρο 7 του ν. 3481/2006 «Τροποποιήσεις στη νομοθεσία για το Εθνικό Κτηματολόγιο, την ανάθεση και εκτέλεση συμβάσεων έργων και μελετών και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α’ 162), με τίτλο «Συντήρηση οδών» ορίζεται ότι: «1. … 2. Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημόσιων Έργων καθορίζονται οι οδοί του Νομού Αττικής που έχουν πρωτεύουσα σημασία για την κυκλοφορία των οχημάτων και τα ολοκληρωμένα τμήματα των αυτοκινητοδρόμων που ανήκουν στην αρμοδιότητα των υπηρεσιών της Γενικής Γραμματείας Δημόσιων Έργων του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημόσιων Έργων. 3. Με αποφάσεις των κατά τόπους αρμόδιων Γενικών Γραμματέων των Περιφερειών της Χώρας, οι οποίες λαμβάνουν υπόψη την απόφαση της παραγράφου 2 και εκδίδονται εντός έξι (6) μηνών από την έναρξη ισχύος της και δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, καθορίζονται οι οδοί που ανήκουν στην αρμοδιότητα συντήρησης των υπηρεσιών της οικείας Περιφέρειας και των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων. Αρμόδιοι προς συντήρηση όλων των υπόλοιπων δημόσιων οδών είναι οι δήμοι και οι κοινότητες, ο καθένας μέσα στα όρια της διοικητικής του περιφέρειας. 4. Για την εφαρμογή των παραγράφων 2 και 3, ως “συντήρηση” νοείται η αποκατάσταση των βλαβών του οδοστρώματος και των στοιχείων ασφαλείας της οδού (στηθαία, νησίδες ασφαλείας, σήμανση κ.ο.κ.), επιφυλασσομένων των διατάξεων που ισχύουν κάθε φορά για την αρμοδιότητα και τις ευθύνες των Οργανισμών Κοινής Ωφέλειας. … 5. Οι αρμόδιες για τη συντήρηση των οδών υπηρεσίες υποχρεούνται να ελέγχουν, τουλάχιστον ανά δεκαπενθήμερο, τις οδούς της αρμοδιότητάς τους, για τη διαπίστωση βλαβών του οδοστρώματος και των λοιπών στοιχείων ασφαλείας της οδού και να καταγράφουν τα ευρήματα σε ειδικό βιβλίο, που τηρείται με ευθύνη του Προϊσταμένου τους. … 6. …».
Εξάλλου, κατ’ επίκληση της εξουσιοδοτικής διάταξης της παρ. 2 του άρθρου 7 του ν. 3481/2006 εκδόθηκε η υπ’ αριθμ. Δ17α/06/52/ΦΝ/443/20.3.2007 απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων (ΦΕΚ Β’ 398), με την οποία καθορίσθηκαν οι οδοί του νομού Αττικής που έχουν πρωτεύουσα σημασία για την κυκλοφορία των οχημάτων και τα ολοκληρωμένα τμήματα αυτοκινητοδρόμων που ανήκουν στην αρμοδιότητα των υπηρεσιών της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Έργων του εν λόγω Υπουργείου.
Ακολούθως, και σύμφωνα με τα οριζόμενα στην προαναφερθείσα διάταξη της παρ. 3 του ίδιου άρθρου εκδόθηκε η υπ’ αριθμ. 4422/Ε.Ο./30.8.2007 απόφαση του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Αττικής (ΦΕΚ Β’ 1787), με την οποία καθορίστηκαν οι οδοί του νομού Αττικής, που η συντήρησή τους ανήκει στην αρμοδιότητα των υπηρεσιών της Περιφέρειας Αττικής και των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων, ενώ ορίστηκε ότι για τη συντήρηση όλων των υπολοίπων δημοσίων οδών αρμόδιοι είναι οι Δήμοι και οι Κοινότητες εντός των ορίων της Διοικητικής τους περιφέρειας. Στην ως άνω απόφαση ορίζεται μεταξύ άλλων, ότι: «Α. … Β. Στην έννοια της “συντήρησης” των οδών περιλαμβάνεται ιδίως: 1. Η αποκατάσταση φθορών και βλαβών του οδοστρώματος, … 4. Η προσαρμογή στην τελική επιφάνεια του οδοστρώματος τόσο των εσχάρων των φρεατίων υδροσυλλογής, όσο και των καπακίων των φρεατίων επίσκεψης των υποκειμένων δικτύων ομβρίων. … Γ. Καθαρισμός και συντήρηση φρεατίων … Ο καθαρισμός και η συντήρηση των εσχάρων των φρεατίων υδροσυλλογής, των καπακίων των φρεατίων επίσκεψης, …, πραγματοποιείται με ευθύνη των φορέων που έχουν και την ευθύνη της συντήρησης των οδών, σύμφωνα πάντα με τους συνημμένους πίνακες. … Δ. …». Από τις πιο πάνω διατάξεις συνάγεται ότι η συντήρηση των δημοτικών και κοινοτικών οδών ανήκει κατ’ αρχάς στην αρμοδιότητα των δήμων και κοινοτήτων στην περιφέρεια των οποίων εντάσσονται, ενώ οι οδοί, για τη συντήρηση των οποίων αρμόδια ήταν η οικεία Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση (και ήδη Περιφέρεια), είναι καταγεγραμμένες στους συνημμένους στην ως άνω απόφαση πίνακες (ΔΠΡ ΑΘ 2790/2021, 9417/2020 δημοσιευμένες σε ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).
Αγγελική Λιγοψυχάκη, ασκ. δικηγόρος
Email: [email protected]