Από τη διάταξη του άρθρου 1400 παρ. 1 του ΑΚ σε συνδυασμό με το άρθρο 216 του ΚΠολΔ, συνάγεται ότι στοιχεία για το ορισμένο της αγωγής συμμετοχής στα αποκτήματα είναι α) η λύση του γάμου ή, κατ` ανάλογη εφαρμογή, η συμπλήρωση τριετούς διαστάσεων των συζύγων Β) η αύξηση της περιουσίας του υποχρέου συζύγου κατά τη διάρκεια του γάμου και γ) η συμβολή του ενάγοντος συζύγου στην αύξηση, με οποιοδήποτε τρόπο, της περιουσίας του υπόχρεου. Ως αύξηση νοείται όχι μία συγκεκριμένη κτήση, αλλά η διαφορά που υπάρχει στην περιουσιακή κατάσταση του υπόχρεου σε δύο διαφορετικά χρονικά σημεία, ήτοι κατά την τέλεση του γάμου και κατά το χρόνο που γεννιέται η αξίωση για συμμετοχή στα αποκτήματα. Από τη σύγκριση της αξίας αυτών, αναγόμενα σε τιμές του χρόνου ασκήσεως της αγωγής, θα κριθεί αν υπάρχει περιουσιακή αύξηση του ενός συζύγου που να δικαιολογεί την αξίωση του άλλου για συμμετοχή στα αποκτήματα.

Ειδικότερα ο χρόνος της λύσεως ή της ακυρώσεως του γάμου ή της συμπληρώσεως τριετίας από τη συζυγική διάσταση είναι κρίσιμος για την εξεύρεση της εν λόγω τελικής περιουσίας, υπό την έννοια καθορισμού των αποτελούντων την περιουσία αυτή στοιχείων. Για την περαιτέρω όμως αναγωγή σε χρήμα των περιουσιακών αυτών στοιχείων , δηλαδή για την εξεύρεση της σε χρήμα αξίας τους , κρίσιμος χρόνος είναι ο χρόνος της παροχής της έννομης προστασίας που είναι ο της εγέρσεως της αγωγής, λαμβανομένης υπόψη, υπό τις προϋποθέσεις του άρθρου 224 ΚΠολΔ και της τυχόν μέχρι της πρώτης επ’ ακροατηρίου συζητήσεως της αγωγής διαφοροποιήσεως, σύμφωνα με τον γενικότερο κανόνα (που ισχύει όχι μόνο στο δίκαιο της αποζημιώσεως) , κατά τον οποίο κρίσιμος χρόνος για τον καθορισμό της αξίας κάθε παροχής είναι ο χρόνος κατά τον οποίο παρέχεται η έννομη προστασία (ΑΠ 1496/2006 ΕλλΔνη 47, 1355 , ΑΠ 1487/2000 ΕλλΔνη 42, 679 , ΑΠ 1749/1999 ΕλλΔνη 41,980 , ΑΠ 494/1997 ΕλλΔνη 39 , 91 , ΕφΑΘ 4241/2006 ΕλλΔνη 48, 230 , ΕφΑΘ 7474/2005 ΕλλΔνη 47, 847) .

Στη σχετική αγωγή είναι αναγκαίο να προσδιορίζεται το είδος της συμβολής, η αξία της και ο αιτιώδης σύνδεσμος αυτής με την αύξηση της περιουσίας του υπόχρεου. Η συμβολή δε του δικαιούχου στην αύξηση της περιουσίας του υπόχρεου μπορεί να συνίσταται όχι μόνο στην παροχή κεφαλαίου με οποιαδήποτε μορφή, αλλά και στην παροχή υπηρεσιών, αποτιμωμένων σε χρήμα, ακόμη και υπηρεσιών, οι οποίες παρέχονται στο συζυγικό οίκο, όταν και κατά το μέτρο που αυτές δεν επιβάλλονται από την, κατά τα άρθρα 1389 αι 1390 του ΑΚ, υποχρέωση συνεισφοράς στην αντιμετώπιση των οικογενειακών αναγκών. Έτσι είναι αναγκαία η χρηματική αποτίμηση στην αγωγή των υπηρεσιών αυτών, μόνο κατά το μέρος που αυτές υπερβαίνουν το μέτρο το επιβαλλόμενο από την υποχρέωση συμβολής στις οικογενειακές ανάγκες. Πιο συγκεκριμένα, δεν αρκεί μόνον η αναφορά του ποσού που συνεισέφερε ο ενάγων και η εν χρήμα αποτίμηση των παραπάνω υπηρεσιών, αλλά πρέπει να καθορίζεται στο αγωγικό δικόγραφο και το ποσό το οποίο όφειλε αυτός, με βάση τις δυνάμεις του, να συνεισφέρει στην αντιμετώπιση των οικογενειακών αναγκών (άρθρο 1389 του ΑΚ), αφού οι χρηματικές παροχές και οι υπηρεσίες του, μόνον κατά το μέρος που υπερβαίνουν το ποσό της οφειλόμενης συνεισφοράς του, συνιστούν συμβολή στην περιουσιακή επαύξηση του άλλου συζύγου και παρέχουν δικαίωμα αποδόσεως και όχι στο σύνολό τους.

 Όταν όμως ζητείται η επιδίκαση του τεκμαιρομένου ποσοστού (1/3) των αποκτημάτων, ο ενάγων θα δικαιούται το ένα τρίτο από την επαύξηση της περιουσίας του άλλου συζύγου, χωρίς να χρειάζεται να επικαλεσθεί και αποδείξει οποιαδήποτε συμβολή του στην αύξηση αυτή, υπό την προϋπόθεση βέβαια της επικλήσεως και αποδείξεως τέτοιας αύξησης της περιουσίας του άλλου συζύγου.

Τέλος, κατά την έννοια του άρθρου 1400 του ΑΚ απόκτημα είναι το υπόλοιπο που προκύπτει από την αφαίρεση μεταξύ της περιουσίας που υπάρχει κατά τη λύση ή την ακύρωση του γάμου ή τη συμπλήρωση τριετούς διάστασης (τελικής περιουσίας) και της περιουσίας που υπήρχε κατά την τέλεση του γάμου (αρχικής περιουσίας). Αν δεν προκύπτει λογιστικό υπόλοιπο μεταξύ της τελικής και της αρχικής περιουσίας του υποχρέου συζύγου απόκτημα κατά την έννοια του παραπάνω άρθρου δεν υπάρχει (βλ. ΑΠ 460/2009 ΑΠ 486/2009, ΑΠ 546/2009, ΑΠ 852/2009,ΕφΑΘ 110/2010 Δημοσίευση ΝΟΜΟΣ).

Άννα Ρεγκούτα, Δικηγόρος

e-mail: [email protected]