Οι διατάξεις του Ν. 4072/2012 δεν προβλέπουν κάποια ειδικότερη ρύθμιση για την ανάκληση του ορισθέντος στην εταιρική σύμβαση διαχειριστή και τις συνέπειες αυτής. Το κενό θα πρέπει να θεωρηθεί ότι συμπληρώνεται με την αναλογική εφαρμογή του άρθρου 752 ΑΚ, το οποίο, μαζί με τις λοιπές διατάξεις των άρθρων 741-784 του ΑΚ για την αστική εταιρεία, πλην εκείνων των άρθρων 758 και 761, εξακολουθούν να εφαρμόζονται στην ομόρρυθμη εταιρεία (και αναλογικώς και στην μη γνήσια κοινοπραξία), συμπληρωματικά και εφόσον δεν έρχονται σε αντίθεση με τις ειδικότερες ρυθμίσεις του Ν. 4072/2012, όπως ρητά προβλέπεται στο άρθρο 249 παρ. 2 του Ν. 4072/2012.
Επομένως, η ανάκληση του ορισθέντος στην εταιρική σύμβαση διαχειριστή θα μπορεί να γίνει και στην ομόρρυθμη εταιρεία, δυνάμει του άρθρου 752 ΑΚ, ήτοι με τη λήψη ομόφωνης απόφασης από τους λοιπούς εταίρους, ένεκα σπουδαίου λόγου, η οποία απευθύνεται στον διαχειριστή (άρθρο 167 ΑΚ), αν δεν είναι παρών κατά τη λήψη της και επιφέρει τα αποτελέσματά της αμέσως μετά τη λήψη της από αυτόν.
Σε αυτήν την περίπτωση, και εφόσον δεν προβλέπεται κάτι διαφορετικό στην εταιρική σύμβαση, αναβιώνει η νόμιμη διαχείριση και εκπροσώπηση, η οποία, τόσο υπό την προϊσχύουσα διάταξη του άρθρου 22 ΕΝ όσο και υπό τις νέες διατάξεις των άρθρων 254 και 257 του Ν. 4072/2012, ταυτίζεται με την ατομική διαχείριση όλων των εταίρων. Επομένως, κάθε εταίρος, συμπεριλαμβανομένου και του ανακληθέντος, θα μπορεί πλέον, αμέσως μετά την επίδοση της ανάκλησης, να προβαίνει μόνος του (και όχι μόνον σε σύμπραξη με τους υπόλοιπους) σε πράξεις εσωτερικής διαχείρισης ή εκπροσώπησης της εταιρείας, αλλά το δικαίωμά του αυτό εξισορροπείται από το δικαίωμα εναντίωσης των άλλων συνεταίρων του (ΑΠ 1333/2017 ΤΝΠ NOMOS – βλ. και Α. Καραγκουνίδη σε Μαρίνου/Τριανταφυλλάκη «Δίκαιο Προσωπικών Εταιρειών – Ερμηνεία κατ’ άρθρον 249-294 Ν. 4072/2012», Εκδόσεις «Νομική Βιβλιοθήκη» 2017, άρθρο 254 παρ. ΣΤ, σελ. 270-271 αριθμ. 115-116).
Η απόφαση ανάκλησης του άρθρου 752 ΑΚ αποτελεί το μοναδικό μέσο των μη διαχειριστών εταίρων να καταλύσουν το δικαίωμα διαχείρισης ενός ή περισσότερων καταστατικών διαχειριστών εταίρων, χωρίς να προβούν στη λύση της εταιρίας ή στον αποκλεισμό των διαχειριστών εταίρων. Η απόφαση ανάκλησης συνιστά πολυμερή δικαιοπραξία και, συγκεκριμένα, συλλογική πράξη που δεν ανήκει στη διαχείριση, αλλά στη λεγόμενη ανώτατη εταιρική λειτουργία. Η λήψη της ανακλητικής απόφασης συνιστά άσκηση συλλογικού διαπλαστικού δικαιώματος, το οποίο κατατείνει στην κατάλυση της έννομης σχέσης καταστατικού διαχειριστή και εταιρείας και στην αντικατάστασή της από άλλες μορφές (και έννομες σχέσεις) διαχείρισης (βλ. Γιοβαννόπουλο σε Απ. Γεωργιάδη «ΣΕΑΚ», Τόμος I, άρθρα 752-753, σελ. 1446 αριθμ. 3 έως 5). Ο υπό ανάκληση διαχειριστής στερείται το δικαίωμα ψήφου κατά τη σχετική ψηφοφορία (άρθρο 98 ΑΚ).
Επιπροσθέτως, στη νομολογία, υπό το καθεστώς του ΕμπΝ, γινόταν δεκτό ότι στην, περίπτωση διμελούς εταιρείας, δεν είναι δυνατή η ανάκληση οποιοδήποτε από τους διαχειριστές – εταίρους, καθώς η ΑΚ 752 προϋποθέτει – ενόψει της χρήσης του όρου «απόφαση» – την ύπαρξη περισσοτέρων μη διαχειριστών εταίρων. Επομένως, κατά την εκδοχή αυτή, η δήλωση τους ενός εταίρου για την ανάκληση του άλλου εταίρου – διαχειριστή, μπορούσε να ισχύσει μόνον ως καταγγελία της διμελούς εταιρείας, κατ’ άρθρο 182 ΑΚ (βλ. Γιοβαννόπουλο, όπ.π., σελ. 1446, αριθμ. 8). Υπό την ισχύ όμως του Ν. 4072/2012, δεν δικαιολογείται πλέον κανένας προβληματισμός αναφορικά με τη δυνατότητα εφαρμογής της ΑΚ 752 σε διμελείς ομόρρυθμες εταιρείες. Και τούτο γιατί με την αποδοχή του μορφώματος της μονοπρόσωπης ομόρρυθμης εταιρείας (άρθρο 267 Ν. 4072/2012), επιβεβαιώθηκε η ισοδυναμία της μονομερούς δηλώσεως του μόνου (ή του μόνου δικαιούμενου σε ψήφο) εταίρου, με την πολυμερή απόφαση που λαμβάνουν περισσότεροι εταίροι. Επιτρεπτή είναι και η ταυτόχρονη ανάκληση περισσοτέρων συνδιαχειριστών, εφόσον συντρέχει στο πρόσωπό τους, ο ίδιος ή συναφής σπουδαίος λόγος (κοινή παράβαση, αθέτηση εποπτείας άλλων κ.λπ.) και μάλιστα, ακόμη και με μονομερή δήλωση του μόνου εταίρου πολυπρόσωπης εταιρείας, εκτός από τους ανακαλούμενους εταίρους – διαχειριστές (βλ. Α. Καραγκουνίδη, όπ.π., σελ. 267, αριθμ. 107-108).
Αγγελική Πολυδώρου, Δικηγόρος
e-mail: [email protected]