Σύμφωνα με το άρθρο 35Α του ν. 344/1976 «περί ληξιαρχικών πράξεων», όπως αυτό σήμερα ισχύει σύμφωνα με το άρθρο 249 παρ.3 Ν.4555/2018, «1. Η επιλογή του τόπου ενταφιασμού ή αποτέφρωσης είναι δικαίωμα του προσώπου.
- Κάθε φυσικό πρόσωπο, εφόσον το επιθυμεί, μπορεί ελεύθερα με ρητή, χωρίς όρο ή αίρεση, δήλωσή του ενώπιον συμβολαιογράφου να ορίσει εάν επιθυμεί μετά το θάνατό του την ταφή ή την αποτέφρωσή του, καθώς και να ορίσει τον τύπο της τελετής της κηδείας του και τον τόπο ενταφιασμού του ή τον τόπο αποτέφρωσής του και τον τρόπο διαχείρισης της τέφρας του αντίστοιχα. Με τη δήλωσή του αυτή ορίζονται τα πρόσωπα, συγγενικά ή μη που θα εκτελέσουν την επιθυμία του, τα οποία με σχετική δήλωσή τους στο ίδιο συμβολαιογραφικό έντυπο αποδέχονται τη δήλωση του προσώπου και αναλαμβάνουν την υποχρέωση να την εκτελέσουν. Σε κάθε περίπτωση ισχύουν τα προβλεπόμενα στο άρθρο 49 του ν. 4277/2014.
- Εφόσον τηρηθεί ο κατά τα ανωτέρω τύπος και η διατυπωθείσα επιθυμία του θανόντος δεν αντίκειται σε κανόνες δημόσιας τάξης, υγιεινής ή στα χρηστά ήθη, τα αρμόδια όργανα ή οι υπηρεσίες, που επιμελούνται της ταφής ή αποτέφρωσης του νεκρού οφείλουν να συμμορφώνονται στη διατυπωθείσα επιθυμία του θανόντος χωρίς οποιαδήποτε άλλη προϋπόθεση ή διαδικασία, ακόμη και αν εναντιωθούν συγγενείς οποιουδήποτε βαθμού».
Με το ως άνω άρθρο 35Α, το οποίο προστέθηκε στον νόμο 344/1976 με το άρθρο 15 του Ν. 4368/2016, κατοχυρώνεται το δικαίωμα του νεκρού να επιλέξει τον τύπο του ενταφιασμού του, χωρίς οι εγγύτεροι συγγενείς του να έχουν δικαίωμα να επιλέξουν σύμφωνα με τη δική τους βούληση, κάτι διαφορετικό για αυτόν.
Το άρθρο δε 49 του ν. 4277/2014, στο οποίο γίνεται αναφορά στον ως άνω νόμο, προβλέπει τα εξής σχετικά με την αποτέφρωση (παρατίθεται το άρθρο ως ισχύει σήμερα):
- Για την αποτέφρωση νεκρών συντάσσεται ληξιαρχική πράξη εντός τριών (3) εργάσιμων ημερών από το θάνατο και αφού προηγουμένως προσκομισθούν, πέραν των απαιτουμένων κατά το άρθρο 32 του ν. 344/1976 «Περί Ληξιαρχικών Πράξεων» (Α` 143) δικαιολογητικών και τα εξής:
(α) Έγγραφη δήλωση ή σημείωμα του θανόντος ότι επιθυμούσε την αποτέφρωση της σωρού του. Αν ο θανών δεν κατέλειπε τέτοια δήλωση ή σημείωμα, έγγραφη δήλωση του/της συζύγου αυτού ή του/της εν ζωή συντρόφου του θανόντος με τον/την οποίο/α ο τελευταίος είχε συνάψει σύμφωνο συμβίωσης κατά τα προβλεπόμενα από το άρθρο 1 του ν. 3719/2008 «Μεταρρυθμίσεις για την οικογένεια, το παιδί και άλλες διατάξεις» (Α` 240) ή, τέλος, των συγγενών πρώτου ή δευτέρου βαθμού του θανόντος, με βεβαίωση του γνησίου της υπογραφής τους.
(β) Έγγραφη πιστοποίηση ιατροδικαστή που βεβαιώνει ότι η αιτία θανάτου δεν χρήζει περαιτέρω ιατροδικαστικής διερευνήσεως και ότι αφαιρέθηκαν από το σώμα του νεκρού τα τυχόν ακατάλληλα για αποτέφρωση ιατροτεχνικά μέρη.
Έγγραφη πιστοποίηση ιατροδικαστή που βεβαιώνει ότι, βάσει διενεργηθείσας νεκροψίας, πρόκειται για θάνατο που οφείλεται σε παθολογικά αίτια και όχι για βίαιο θάνατο και ότι αφαιρέθηκαν από το σώμα του νεκρού τα τυχόν ακατάλληλα για αποτέφρωση ιατροτεχνικά μέρη. Εάν ο θάνατος είναι βίαιος, έχει προηγηθεί νεκροτομή, κατόπιν σχετικής εντολής.
- Στη ληξιαρχική πράξη της παρ. 1 σημειώνεται από τον ληξίαρχο και ο τόπος αποτέφρωσης. Κατά τα λοιπά έχουν εφαρμογή οι διατάξεις των άρθρων 32, 33, 34, 36, 38 και 39 του ν. 344/1976. Με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών ρυθμίζονται όλες οι λεπτομέρειες σχετικά με την διαμόρφωση του εντύπου της ληξιαρχικής πράξης θανάτου.
- Για την αποτέφρωση νεκρών δεν απαιτείται η έκδοση άδειας αλλά αρκεί η προσκόμιση της ληξιαρχικής πράξης θανάτου στο ΚΑΝ όπου θα αποτεφρωθεί ο νεκρός.
- Για την αποτέφρωση νεκρών, για τους οποίους έχει εκδοθεί ληξιαρχική πράξη θανάτου ή άλλη αντίστοιχη πράξη αλλοδαπής αρχής, δεν απαιτείται η έκδοση άδειας, αλλά αρκεί η προσκόμιση στο ΚΑΝ, όπου πρόκειται να αποτεφρωθεί η σορός: α) της ληξιαρχικής πράξης θανάτου ή άλλης αντίστοιχης πράξης αλλοδαπής αρχής, νομίμως μεταφρασμένης στην ελληνική γλώσσα, στην οποία σημειώνεται ο τόπος αποτέφρωσης, β) της έγγραφης πιστοποίησης ιατροδικαστή της περ. (β) της παρ. 1 ή άλλης αντίστοιχης πράξης αλλοδαπής αρχής, νομίμως μεταφρασμένης στην ελληνική γλώσσα και γ) της πράξης της αρμόδιας ελληνικής αρχής περί νόμιμης εισαγωγής της σορού στην Ελλάδα, όταν συντρέχει περίπτωση τέτοιας εισαγωγής.»
Ευγενία Φωτόπουλου, δικηγόρος