Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 1496 εδ. 1 ΑΚ τόσο η ανάλογη, όσο και η στοιχειώδης διατροφή, προκαταβάλλονται σε χρήμα κάθε μήνα. Η διάταξη αυτή περιέχει δύο κανόνες: Τον κανόνα της καταβολής της διατροφής σε χρήμα (τρόπος), που είναι – εξαιρετικά – ενδοτικού δικαίου, και τον κανόνα της περιοδικότητας της καταβολής (χρόνος), που είναι αναγκαστικού δικαίου. Ως προς το χρόνο της καταβολής της διατροφής, το άρθρο 1496 εδ. 1 ορίζει ότι η διατροφή που καταβάλλεται σε χρήμα πρέπει να προκαταβάλλεται κάθε μήνα. Καθιερώνεται, συνεπώς, ενόψει του σκοπού της διατροφής, η περιοδικότητα της καταβολής της, και από αυτή δεν μπορούν να παρεκκλίνουν με έγκυρη συμφωνία τους τα μέρη, τα οποία δεν μπορούν να συμφωνήσουν έγκυρα ούτε πως η διατροφή θα προκαταβάλλεται κατά χρονικά διαστήματα μεγαλύτερα του μήνα· αντίθετα, γίνεται δεκτό ότι η συμφωνία για προκαταβολή της διατροφής κατά μικρότερα διαστήματα είναι έγκυρη, καθώς πυκνώνει και, άρα, δεν θέτει σε κίνδυνο την περιοδικότητα της καταβολής, που καθιερώνεται στην αναγκαστικού δικαίου διάταξη (ως προς το χρόνο της καταβολής) του άρθρου 1496 εδ. 1 ΑΚ. Ζήτημα γεννιέται αν η διάταξη του άρθρου 1496 εδ. 2, που ορίζει ότι «το δικαστήριο μπορεί να επιτρέψει στον υπόχρεο την καταβολή με άλλον τρόπο», αναφέρεται κατά βάθος όχι μόνο στον τρόπο, αλλά και στο χρόνο της καταβολής. Ορθή πρέπει να θεωρηθεί η καταφατική απάντηση, με την επιφύλαξη ότι το δικαστήριο μπορεί απλώς να επιτρέψει στον υπόχρεο να καταβάλλει τη διατροφή κατά χρονικά διαστήματα μικρότερα από ένα μήνα (αν συντρέχουν ιδιαίτεροι λόγοι), δεν έχει όμως την εξουσία να καταργήσει την περιοδικότητα της καταβολής ή να επιτρέψει την καταβολή σε μεγαλύτερα – από ένα μήνα – χρονικά διαστήματα. Και στο χρόνο της καταβολής της διατροφής αναφέρεται, εξάλλου, και η διάταξη του άρθρου 1497 εδ. 2, κατά την οποία το δικαστήριο μπορεί (και πάλι εφόσον συντρέχουν ιδιαίτεροι λόγοι και αν το ζητήσει το παιδί) να ορίσει διαφορετικό χρόνο καταβολής της διατροφής προς το ανήλικο και άγαμο παιδί από αυτόν που όρισαν οι γονείς του κατά το άρθρο 1497 εδ. 1· ας σημειωθεί όμως ότι τόσο οι γονείς (1497 εδ. 1), όσο και το δικαστήριο (1497 εδ. 2), μπορούν να κινηθούν μόνο μέσα στα όρια μιας περιοδικότητας καταβολής που δεν υπερβαίνει το χρονικό διάστημα του μήνα (κρατούσα άποψη, βλ. Ε. Κουνουγέρη-Μανωλεδάκη, Οικογενειακό Δίκαιο, τόμ. 2, 8η έκδ., 2021, σ. 242-248, Ι. Σπυριδάκης, Οικογενειακό Δίκαιο, 3η έκδ., 2020, σ. 426-431). Σημειώνεται ότι και υπό την αντίθετη (μη κρατούσα) εκδοχή κατά την οποία το δικαστήριο μπορεί να επιτρέψει την καταβολή και σε μεγαλύτερα του μηνός διαστήματα αν συντρέχει σπουδαίος λόγος, π.χ. τριμηνιαία καταβολή διδάκτρων σε ιδιωτικό σχολείο (Α. Κοτζάμπαση, Εγχειρίδιο Οικογενειακού Δικαίου, 2η έκδ., 2022, § 28, σ. 287-288, όπου και αναφορά στο παράδειγμα των διδάκτρων), απαιτείται να συντρέχουν ιδιαίτεροι λόγοι (τους οποίους επικαλείται και αποδεικνύει ο υπόχρεος).
Εφόσον η άσκηση της επιμέλειας του ανηλίκου ασκείται από κοινού από τους γονείς με εναλλασσόμενη διαμονή η διατροφή υπολογίζεται με την αναλογία των γονέων στις μηνιαίες δαπάνες του με βάση το εισόδημά τους, την αφαίρεση του ποσού που καλύπτει απευθείας έκαστος γονέας την περίοδο που ασκεί τη επιμέλεια και που διαμένει με το τέκνο και την επιδίκαση σε βάρος του γονέα με το μεγαλύτερο εισόδημα της διαφοράς μεταξύ του καταβληθέντος ποσού και του ποσού που του αναλογεί να καταβάλει. Ωστόσο, η δαπάνη των εξωσχολικών δραστηριοτήτων θα υπολογίζεται αποκλειστικά με βάση τα εισοδήματα, χωρίς την παράμετρο του χρόνου που τα τέκνα θα διαμένουν σε κάθε γονέα, δοθέντος ότι ο εκάστοτε γονέας διαμένοντας με τα τέκνα του καλύπτει απευθείας μόνο τις δαπάνες διαβίωσης των τελευταίων και όχι των διδάκτρων και των εξωσχολικών δαπανών που δεν καλύπτονται με την κοινή διαβίωση αλλά καταβάλλονται άπαξ στην αρχή (συνήθως) εκάστου μηνός (100/2024 ΕφΑνατΚρήτης, NOMOS).
Ευγενία Φωτοπούλου, δικηγόρος